„Używką” osoby uzależnionej od zachowań nie jest więc substancja chemiczna, a określone zachowanie, którego wykonywanie daje oczekiwany i przyjemny efekt, w postaci uwalniania naturalnie wytwarzanych w mózgu neuroprzekaźników min. dopaminy.
Lista uzależnień behawioralnych jest szeroka. Należą między innymi do nich: nałogowy hazard, siecioholizm, seksoholizm, nałogowe objadanie się, zakupoholizm.
Charakterystycznymi cechami pozwalającymi zidentyfikować uzależnienie to:
- przymus wykonywania danego zachowania, utrata kontroli nad czasem wykonywania danej czynności,
- nie zaprzestawanie zachowania pomimo doświadczanych strat, zaniedbywanie ważnych obowiązków życiowych i innych zainteresowań,
- coraz intensywniejsze zaangażowanie w dane zachowanie oraz reagowanie złością lub smutkiem w przypadku gdy nie ma możliwości angażowania się w dane zachowanie.
Należy przy tym wszystkim pamiętać, że powstawanie nałogu jest procesem, nikt nie traci kontroli nad swoim zachowaniem z dnia na dzień. Warto jest więc zawsze obserwować, czy dane zachowanie nie zaczyna eskalować i dominować naszego życia, a jeśli tak się dzieje w porę powinniśmy ograniczyć daną aktywność.
Podatność na różnego rodzaju uzależnienia zależy od wielu czynników.
Dla ułatwienia można je podzielić na dwie kategorie, a mianowicie: związane z osobą korzystającą, oraz związane z daną aktywnością.
Na to czy jesteśmy podatni na uzależnienie mają wpływ nasze cechy indywidualne.
Szczególnie zagrożone są osoby, które doświadczają problemów na tle emocjonalnym (stany lękowe, zaburzenia nastroju, nieumiejętność wyrażania emocji itp.)oraz osoby mające problem w budowaniu relacji z innymi ludźmi. Korzystając z komputera osoby te mogą doświadczać kojącego wpływu na swoje emocje, jak również zaspokajać potrzeby kontaktów z innymi ludźmi. Im ten efekt jest silniejszy a także im bardziej te potrzeby były niezaspokojone w realnym świecie, tym większe ryzyko powstania
nałogu.
Wpływ ma też to, co człowiek na komputerze robi. Pewne aktywności mają zdecydowanie większą zdolność uzależniania od innych. Do szczególnie uzależniających aktywności należą: portale społecznościowe, gry sieciowe, oraz pornografia/cybersex.
W jaki sposób bezpiecznie korzystać z komputera?
Najważniejsze to to, by prowadzić satysfakcjonujące życie w realnym świecie. Osoby, które są aktywne towarzysko, mają zróżnicowane pasje, zaspakajają swoje potrzeby w kontakcie z realnym światem, wyrażają i dbają o swoje emocje, spełniają się duchowo, są w grupie najniższego ryzyka popadnięcia w nałóg. Takie osoby będą traktowały komputer jako dodatkowe źródło rozrywki, nie jako sposób zaspokajania potrzeb. Powinniśmy zatem dbać o nasze przyjaźnie, związki, starać się aktywnie wypoczywać, uprawiać sport. Obecnie jako zdrową normę podaje się maksymalnie 2-3 godziny dziennie korzystania dla celów rozrywkowych (nie wlicza się w ten czas korzystanie w celach pracy lub słuchania muzyki czy czytania). Zaleca się też by dzieci do 2 roku życia w ogóle nie miały styczności z komputerem, a następnie bardzo stopniowe i dostosowane do wieku wprowadzanie dziecka w świat wirtualny. Warto jest też unikać pewnych elementów, które oferuje komputer, a stanowią szczególne zagrożenie dla zdrowia psychicznego człowieka. Są nimi pornografia internetowa, wirtualny hazard, oraz szczególnie brutalne gry komputerowe.
Jedynym sposobem skutecznego leczenia jest psychoterapia. Terapia uzależnienia trwa zwykle ok. 1 roku. Najskuteczniejszą procedurą terapeutyczną jest formuła jednego spotkania w tygodniu na sesji indywidualnej oraz dwóch sesji terapii grupowej. Czasem gdy osoba uzależniona ma wielką trudność w opanowaniu swoich zachowań nałogowych (nie potrafi utrzymać abstynencji pomiędzy poszczególnymi sesjami terapii), zaleca się wyjazd do ośrodka zamkniętego, gdzie przez pewien czas poddawana jest intensywnym oddziaływaniom terapeutycznym, w środowisku, które pozbawione jest „używki”, od której jest uzależniona. I taka forma terapii trwa z reguły dwa miesiące, po których osoba powinna kontynuować terapię w systemie ambulatoryjnym. Wielokrotnie do leczenia należy zaangażować rodzinę osoby uzależnionej.
Często po zakończeniu terapii samego uzależnienia zaleca się kontynuowanie psychoterapii już pod kątem przepracowywania głębszych problemów i zaburzeń zachowania, które często leżą u podstawy powstawania nałogu ( zaburzeń osobowościowych, zaburzeń nastroju itp).